LATIN NAME
Lactuca sativa
SCIENTIFIC NAME
Lactuca sativa
Soil Temperature
ช่วงอุณหภูมิดินที่เหมาะสมในการงอก
18-24 °C
Days to Germination
ระยะเวลาในการเพาะเมล็ด
7-14 วัน
พืชใบเขียวชนิดหนึ่งที่อยู่ในวงศ์ Asteraceae มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Lactuca sativa เป็นผักที่นิยมบริโภคสดๆ ในสลัด แซนด์วิช หรือกินเป็นเครื่องเคียง ในประเทศไทย(คนไทย)เรานิยมเรียกผักกาดหอมนี้ว่า ผักสลัด
ความหลากหลายในชนิดของผักสลัด ได้แก่
หรือรู้จักกันในชื่อ บัตตาเวีย Batavia Lettuce มีลักษณะกึ่งกลางระหว่างผักกาดหอมแบบใบหลวม (Loose-leaf) และผักกาดหอมแบบห่อหัว (Head Lettuce) ทนทานต่อความร้อน เหมาะกับการปลูกในฤดูร้อน
หรือรู้จักกันในชื่อ ผักกาดคอส ใบยาว ต้นตั้งตรง ห่อตัวหลวมๆ เนื้อใบกรอบ
หรือที่รู้จักกันในชื่อ บิบ (Bib) หรือ บอสตัน (Boston) ใบสีเขียวอ่อนถึงเหลืองนวล เนื้อใบนุ่มเหมือนเนย ก่อตัวเป็นหัวหลวมๆ มีใบค่อนข้างมัน สวยงาม หวาน และนุ่ม แต่ช้ำและฉีกขาดง่าย
โดดเด่นด้วยลักษณะของใบที่ มีรูปร่างคล้ายกับใบของต้นโอ๊ก ซึ่งเป็นที่มาของชื่อ เนื้อใบนุ่ม รสชาติหวาน และมีสีสันสวยงาม
ผักกาดหอมบัตเตอร์เฮดขนาดเล็ก หัวกลม เล็ก กะทัดรัด คล้ายดอกกุหลาบ
เป็นชนิดหนึ่งของผักกาดหอมใบ (Loose-leaf Lettuce) มีชื่อเสียงจากใบที่หยิกเป็นคลื่น มีลักษณะที่สวยงาม ไม่ก่อตัวเป็นหัวแน่นเหมือนผักกาดแก้วหรือผักกาดคอส แต่ใบจะเติบโตเป็นพุ่มเปิด ทำให้ง่ายต่อการเก็บเกี่ยวทีละใบตามต้องการ ผักสลัดลอลโลหลักๆ มีสองชนิด คือ
- ลอลโล รอสซา (Lollo Rossa): ใบหยิกสีแดงหรือม่วงแดง
ความเข้มของสีแดงอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสภาพการเจริญเติบโต โดยมักจะมีสีเข้มขึ้นเมื่อปลูกกลางแจ้ง - ลอลโล บิออนดา (Lollo Bionda): ใบหยิกสีเขียวสดใส
ใบหลวมไม่ห่อหัว ใบมีลักษณะเป็นแฉกหรือหยิก มีทั้งสีเขียวและสีแดง เช่น กรีนโอ๊ค (Green Oak), เรดโอ๊ค (Red Oak), พันธุ์ Crispa โตเร็วและเก็บเกี่ยวได้เร็วที่สุด ไม่ก่อตัวเป็นหัว เหมาะสำหรับการปลูกเพื่อเก็บเกี่ยวเป็นเบบี้ลีฟ (ใบอ่อน)
- เก็บเกี่ยวได้ในระยะใบอ่อน (baby leaf)
- เก็บระยะหัวขนาดเล็ก (mini)
- เก็บเมื่อพืชโตเต็มวัย หรือได้หัวขนาดเต็มที่ (full-size head)
Nancy คือสายพันธุ์บอสตันแบบดั้งเดิมที่ได้รับความชื่นชอบ
ใบสีเขียวปานกลางมีความหนาและกรอบเป็นพิเศษ ทำให้หัวแน่นและคงรูปได้ดี ไส้ในขนาดใหญ่และแน่นมีคุณภาพแบบบัตเตอร์เฮดที่ยอดเยี่ยม แนนซีเป็นพันธุ์ที่ได้รับความนิยมมาอย่างยาวนาน ได้รับการรับรองออร์แกนิกจาก USDA
Dragoon กรีนมินิโรเมน (ผักคอสขนาดเล็กสีเขียว)
มีลักษณะเป็นทรงพุ่มขนาดเล็ก กะทัดรัด และสม่ำเสมอ ใบหนา มีเนื้อสัมผัสที่ยอดเยี่ยม กรอบ หัวมีความหนาแน่นมาก สามารถเก็บเกี่ยวได้นานในแปลง ทนทานต่อการเกิดอาการแทงช่อดอก (Bolting) และอาการขอบใบไหม้ (Tipburn) เหมาะสำหรับปลูกในฤดูใบไม้ผลิ ฤดูร้อน และฤดูใบไม้ร่วง เหมาะสำหรับระบบไฮโดรโปนิกส์ ได้รับสิทธิบัตร Utility Patent ได้รับการรับรองออร์แกนิกจาก USDA (กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา)
DISEASE RESISTANCE
ความทนทานต่อการเกิดโรค
ต้นสูงสีเขียวเข้มที่เชื่อถือได้ เหมาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ปลูกเพื่อจำหน่ายในตลาดและขายส่งที่ต้องการคุณภาพสม่ำเสมอ ปรับตัวได้ดีในวงกว้างและทนทานต่อโรครากไม้ก๊อก ความสูงต้น 10-12 นิ้ว
1. การเตรียมดิน
- เลือกพื้นที่: ควรเป็นพื้นที่ที่โล่งแจ้ง อากาศถ่ายเทสะดวก ได้รับแสงแดดเต็มที่ ไม่มีสารเคมีตกค้าง และอยู่ห่างจากแหล่งมลพิษ
- ปรับปรุงดิน: ดินที่เหมาะสมกับการปลูกผักสลัดอินทรีย์ควรเป็นดินร่วนซุย มีอินทรียวัตถุสูง ระบายน้ำได้ดี มีค่า pH ประมาณ 6.0-6.5 สามารถปรับปรุงดินได้โดยการใส่ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก หรือไถกลบพืชสด
2. การเลือกเมล็ดพันธุ์
- เลือกพันธุ์ที่เหมาะสม: เลือกพันธุ์ผักสลัดที่เหมาะสมกับสภาพอากาศและฤดูกาลของประเทศไทย และเป็นพันธุ์ที่ทนทานต่อโรคและแมลง
- เลือกเมล็ดพันธุ์: ควรเลือกซื้อเมล็ดพันธุ์ที่ได้รับการรับรองว่าเป็นเมล็ดพันธุ์อินทรีย์ เพื่อให้มั่นใจว่าไม่มีการใช้สารเคมีในการผลิต
3. การเพาะกล้า
หมูอ้วนชวนทำเกษตร_เพาะเมล็ดผักสลัดให้โต แข็งแรง ไม่ยืด งอกง่ายๆ100% และการนับวันผักสลัด https://youtu.be/bA0TapjQdnQ?si=HgHyxvGmSC6kMJQB
- เพาะเมล็ดในถาดเพาะ
โรยเมล็ดผักสลัดในถาดเพาะกล้า
- ดูแลต้นอ่อน หรือต้นจิ๋ว
- ย้ายต้นอ่อน หรือต้นจิ๋ว
- ดูแลต้นกล้า
การหยอดเมล็ดโดยตรงลงดินปลูก สำหรับผักสลัดใบอ่อน
เมล็ดสามารถงอกได้ดีในดินที่มีอุณหภูมิต่ำถึง 4°C แต่มักจะงอกได้ไม่ดีเมื่ออุณหภูมิสูงกว่า 24°C พิจารณาความเหมาะสมของสภาพอากาศ หากคุณเลือกใช้วิธีนี้ การหยอดเมล็ด 4-6 เมล็ดต่อนิ้ว ในแถวที่ห่างกันอย่างน้อย 2 นิ้ว กลบเบาๆ ประมาณ 1/8 นิ้ว และกดเบาๆ เมื่อดินแห้งต้องรดน้ำเพื่อให้เย็นและมีความชื้นเพียงพอสำหรับการงอกที่สม่ำเสมอ
4. การปลูกและดูแลรักษา
- ระยะปลูก: กำหนดระยะปลูกที่เหมาะสมกับชนิดของผักสลัด โดยทั่วไปประมาณ 20-30 เซนติเมตร
- การให้น้ำ: ให้น้ำอย่างสม่ำเสมอ เช้า-เย็น แต่ระวังอย่าให้น้ำขัง
- การให้ปุ๋ย: ใส่ปุ๋ยอินทรีย์ เช่น ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก หรือน้ำหมักชีวภาพ อย่างสม่ำเสมอตามความต้องการของพืช
- การกำจัดวัชพืช: กำจัดวัชพืชอย่างสม่ำเสมอ เพื่อไม่ให้แย่งอาหารและเป็นที่อยู่ของโรคและแมลง
- การป้องกันและกำจัดโรคและแมลง:
- วิธีกล: ใช้กับดักกาวเหนียว, เก็บและทำลายส่วนที่เป็นโรคหรือถูกแมลงทำลาย
- ชีววิธี: ใช้ศัตรูธรรมชาติ เช่น ตัวห้ำ ตัวเบียน หรือใช้สารชีวภัณฑ์ เช่น เชื้อราไตรโคเดอร์มา เชื้อราบิวเวอเรีย สารสกัดจากสะเดา
- สมุนไพร: ใช้น้ำหมักสมุนไพร เช่น น้ำส้มควันไม้ ในการป้องกันและกำจัดโรคและแมลง
การปลูกแบบต่อเนื่อง:
เพาะเมล็ดหรือหว่านเมล็ดทุก 2-3 สัปดาห์ เพื่อให้มีผลผลิตเก็บเกี่ยวได้อย่างต่อเนื่อง
5. การเก็บเกี่ยว
- ระยะเก็บเกี่ยว: เก็บเกี่ยวผักสลัดเมื่อมีขนาดและอายุที่เหมาะสม
- วิธีการเก็บเกี่ยว: เก็บเกี่ยวในช่วงเช้าตรู่ เพื่อให้ผักสดและมีคุณภาพดีที่สุดผักสลัดชนิดหัว: ตัดที่ฐาน โดยเก็บใบนอกไว้เพื่อป้องกันความเสียหายจากการจับต้อง พิจารณาตัดสลับต้นเพื่อยืดระยะเวลาการเก็บเกี่ยว โดยปล่อยให้ต้นที่เหลือเติบโตต่อไป จัดเรียงหัวเป็นชั้นๆ โดยให้ด้านที่ตัดหันออก ล้างน้ำยางออกและทำให้เย็นทันทีเพื่อป้องกันการเกิดคราบและการสูญเสียน้ำผักสลัดใบอ่อน: เก็บเกี่ยวเหนือจุดเจริญประมาณ 1 นิ้ว เมื่อใบมีความยาวตามต้องการ ประมาณ 3-4 นิ้ว นำเศษซากจากการเก็บเกี่ยวออก เพื่อปรับปรุงคุณภาพการงอกใหม่
- คัดใบที่เสียออก เด็ดหรือตัดใบทิ้ง หากพบว่ามีใบช้ำ เน่า หรือมีรอยแมลงกัดแทะ เพื่อป้องกันไม่ให้ลามไปยังใบอื่นๆ
- ล้างให้สะอาด (ถ้าต้องการเก็บไว้นานไม่เกิน 1 สัปดาห์) หากต้องการเก็บไว้ไม่นานมาก ล้างผักสลัดด้วยน้ำเย็นสะอาดอย่างเบามือ เพื่อล้างดินและสิ่งสกปรกออก จากนั้นสะบัดน้ำออกจากผักให้ได้มากที่สุด หรือใช้เครื่องสลัดน้ำผัก
- ไม่ควรล้าง หากต้องการเก็บไว้นานกว่า 1 สัปดาห์ หากต้องการเก็บผักสลัดไว้นานๆ โดยไม่ให้ช้ำเร็ว ไม่ควรล้างน้ำก่อนเก็บ ให้เก็บทั้งที่แห้งๆ แล้วค่อยนำมาล้างก่อนรับประทาน
- ผึ่งลม หากล้างผักแล้ว ให้นำไปผึ่งลมบนตะแกรง หรือผ้าสะอาด จนผักแห้งสนิท ไม่มีน้ำเกาะตามใบ เพราะความชื้นเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้ผักเน่าเสียเร็ว
- ใช้กระดาษทิชชู หากไม่มีเวลาผึ่งลม สามารถใช้กระดาษทิชชูสำหรับทำครัว ซับน้ำออกจากใบผักให้แห้งที่สุด
วิธีการเก็บผักสลัดในตู้เย็น
- ใช้กล่องพลาสติกมีฝาปิด เลือกกล่องที่มีขนาดพอเหมาะกับปริมาณผักสลัด กล่องจะช่วยป้องกันการกระแทก และรักษาความชื้น
- รองด้วยกระดาษทิชชู วางกระดาษทิชชูสำหรับทำครัวลงในกล่องก่อน จากนั้นวางผักสลัดลงไป กระดาษทิชชูจะช่วยซับความชื้นส่วนเกิน
- วางผักเป็นชั้นๆ หากมีผักสลัดจำนวนมาก ให้วางเป็นชั้นๆ โดยวางกระดาษทิชชูคั่นระหว่างชั้น เพื่อช่วยซับความชื้นและป้องกันใบผักช้ำจากการทับกัน
- ปิดทับด้วยกระดาษทิชชูอีกชั้น วางกระดาษทิชชูอีกแผ่นทับด้านบนสุดของผักสลัดก่อนปิดฝากล่อง
- ปิดฝาให้สนิท ปิดฝากล่องให้สนิท เพื่อรักษาความชื้นและป้องกันกลิ่นอาหารอื่นๆ ในตู้เย็น
- เก็บในช่องแช่ผัก นำกล่องผักสลัดไปเก็บไว้ในช่องแช่ผักของตู้เย็น ซึ่งจะมีอุณหภูมิและความชื้นที่เหมาะสมกับการเก็บรักษาผักสด
เคล็ดลับเพิ่มเติม
- แยกประเภทผัก หากเก็บผักสลัดหลายชนิด ควรแยกเก็บแต่ละชนิดในกล่องของตัวเอง
- สังเกตความชื้น หมั่นสังเกตกระดาษทิชชูในกล่อง หากกระดาษเปียกชื้นมาก ให้เปลี่ยนแผ่นใหม่
- อย่าอัดผักแน่นเกินไป การอัดผักแน่นเกินไปจะทำให้ผักช้ำและเน่าเสียเร็ว
- เก็บได้นานแค่ไหน โดยทั่วไป ผักสลัดที่เก็บด้วยวิธีนี้จะสดได้นานประมาณ 5-7 วัน หรือนานกว่านั้น ขึ้นอยู่กับความสดของผักตั้งแต่แรกและการดูแลรักษา
เคล็ดลับ
- เพื่อให้ได้คุณภาพที่ดีที่สุด ควรเก็บผักสลัดให้เร็วตามเวลาที่แนะนำ แทนที่จะปล่อยให้แก่เกินไป เพราะผักสลัดที่ปล่อยให้โตนานเกินไป จะมีรสขม แข็งและเหนียว
- พยายามเก็บเกี่ยวในตอนเช้าเมื่อใบยังกรอบ หวาน และชุ่มชื้น
- เก็บเกี่ยวผักสลัดชนิดใบหลวม Loose Leaf ได้ทุกเมื่อที่ใบมีขนาดใหญ่พอที่จะใช้งาน
- เก็บเกี่ยวผักสลัดชนิดบัตเตอร์เฮด เมื่อเริ่มเป็นหัวและใบมีขนาดพอเหมาะ
- ตัดหัวใต้ส่วนโคน Cut the heads below the crown
- สำหรับผักสลัดชนิดใบ คุณสามารถเด็ดใบทีละเล็กละน้อยได้ตามต้องการ
- เก็บรักษาได้นาน 5-7 วันในถุงพลาสติก แช่ในตู้เย็น
- ชาวสวนหลายคนถนอมการเก็บ ด้วยการห่อใบด้วยกระดาษทิชชูก่อนลงถุงพลาสติก หรือกล่องบรรจุ
- ผักสลัดเป็นส่วนประกอบหลักในเมนูสลัด ช่วยเพิ่มความกรุบกรอบให้กับแซนวิช และสามารถใช้ตกแต่ง จี่ หรือใส่ในซุปได้
- ผักสลัดชนิดใบหลวมหลายพันธุ์ยังมีความสวยงามในการปลูกประดับสวนได้อีกด้วย
ทำไมเมล็ดผักสลัดของฉันถึงไม่งอก?
เมล็ดผักสลัดต้องการแสงบ้างเพื่อการงอก ซึ่งหมายความว่าควรหว่านและกลบเพียงเบาบาง เพื่อให้แสงแดดส่องถึงดิน แต่ก็ยังมีปริมาณดินเพียงพอที่จะปกป้องเมล็ด
ทำไมผักกาดแก้วของฉันถึงไม่เป็นหัว?
ผักกาดแก้ว หรือ Iceberg ต้องการช่วงอากาศเย็นที่ยาวนานกว่าผักสลัดชนิดอื่นๆ เพื่อสร้างหัวที่แน่น สภาพอากาศอบอุ่นหรือความเครียดจากความชื้นในช่วงการเจริญเติบโตจะทำให้หัวมีรูปร่างผิดปกติ หัวไม่สมบูรณ์ หรือไม่มีหัวเลย อีกความเป็นไปได้คือพืชปลูกชิดกันเกินไป การเบียดเสียดทำให้พืชเกิดความเครียด
ทำไมผักสลัดของฉันถึงมีลำต้นสูงและออกดอก?
ผักสลัดสัมผัสกับสภาพอากาศอบอุ่นไป ร้อนเกินไป หรือความเครียดจากความชื้นก่อนเวลาอันควร หรือต้นผักสลัดไม่ได้ถูกถอนถูกแยกให้มีระยะห่างที่เหมาะสม เมื่อลำต้นมีรูปทรงเริ่มสูงขึ้น จะมีรสขม เหนียว และไม่น่ารับประทาน
ทำไมผักสลัดของฉันมีรสขมมาก (กินไม่ได้) ?
ควรเก็บเกี่ยวในช่วงเช้าตรู่ที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ ก่อนพระอาทิตย์ขึ้น นี่คือช่วงเวลาที่ผักสลัดทุกชนิดมีรสชาติดีที่สุด และอย่าปล่อยให้ต้นแก่เกินอายุเก็บเกี่ยว
สามารถปลูกผักสลัดแบบไฮโดรโปนิกส์ได้หรือไม่?
ได้ ผักสลัดชนิดใบหลวม Loose Leaf สามารถปลูกในบ้านใต้แสงไฟได้อย่างง่ายดาย และยังเป็นพืชที่เหมาะสำหรับการปลูกแบบไฮโดรโปนิกส์อีกด้วย